''Bu blogda yayınlanan yazılar 5486 sayılı fikir ve sanat eserleri kanununun koruması altındadır.Blog sahibinin izni olmaksızın blog yazıları kısmen veya bütün olarak alıntılanamaz''

13 Aralık 2019 Cuma

TÜRK OKULLARI VE İBRANİLER


Osmanlı İmparatorluğunda yaşayan Sabetaycıların 1890'lardan itibaren kendi açtıkları okullarda eğitim aldıklarını biliyoruz.Sabetaycı cemaatlerin oluştuğu 1700'lü yıllardan itibaren neredeyse 200 yıl boyunca  eğitim durumlarının ne olduğu konusundaysa ise  elimizde yeterli bilgi  olmadığından tahminlerle yetinmek durumundayız.Sabetaycıların dışarıdan Müslüman görünme ihtiyacının bir gereği olarak çocuklarına İslami eğitim aldırmış olmaları ve bu çocukların bir kısmının Osmanlı bürokrasisinde yükselip Paşa ünvanı almış olması da ihtimal dahilindedir.Vefat ilanlarını kullanarak yaptığımız çözümlemelerde dikkatimizi çeken, bazı Sadrazamların ve ünlü Paşaların torunlarının Sabetaycı cemaatlerden insanlarla ve Yahudilerle  yaptıkları evlilikler de bu teorimizi destekler niteliktedir.

Yalçın Küçük ''Tekelistan'' isimli kitabında  Türk okullarında eğitim alan  İbrani asıllı Osmanlı vatandaşlarının durumuna dikkat çekmiş:
                                                                             
...................................................................................................................................

................................................................................................................................



Osmanlı Vatandaşı Sabetaycıların 19. yüzyıldan itibaren Türkçe eğitim veren Sabetaycı okulları ve Türk okullarına gitmeye başladıktan sonra devlet içinde yükselmeleri Milaslı bir Musevi olan eski mebuslardan Abraham Galante'nin de kitabında yer verdiği bir konu olmuş:




Kaynaklar:




8 Aralık 2019 Pazar

Ahmet Rasim Paşa - Beyrut Valisi Ali Paşa - Sadrazam Halil Rıfat Paşa


Osmanlı İmparatorluğunda modernleşme çabalarının bir adımı olarak 1826 yılında Padişah II. Mahmut tarafından Yeniçeri Ocağının kaldırılması kararlaştırılmış, bu duruma isyan ile karşılık veren Yeniçerilerin büyük kısmı öldürülmüştür.Bu katliamdan kurtulabilen Yeniçerilerden Kuşakçı Mustafa a, kadın kılığına girerek Rum asıllı eşi ve oğluyla birlikte Atina'ya kaçmıştır.


Kuşakçı Mustafa a'nın oğlu Ahmet Rasim, 1826 yılında İstanbul'da dünyaya gelir.Ailesiyle  birlikte hayatını Atina'da devam ettiren ve bazı kaynaklara göre Hristiyan inancına göre yetiştirilen Ahmet Rasim 12 yıl boyunca fizik, geometri gibi bilimler okuyup icazetname  alır. Rumca, Fransızca İtalyanca ve Arnavutça bildiği kaydedilen  Ahmet Rasim İstanbul'a gelip 1844 yılında Babıali tercüme odasına girmiştir. Devlet hizmetinde hızlıca yükselip ''Pa'' ünvanı alan Ahmet Rasim Tercüme dışında Dışişleri ve Adalet bakanlığı hizmetinde çalışmış, Kaymakamlık ve Mutasarrıflık yapmış ve 1868 yılında Vezir rütbesine yükseltilmiştir.Bu rütbeyle Yanya, Tuna, Trabzon, İşkodra, Konya , İzmir, Selanik, Karahisar-ı Şarki (Şebinkarahisar), Hüdavendigar(Bursa) valiliklerinde bulunan Ahmet Rasim Pa, 1878 yılında iki buçuk  ay İstanbul Şehreminliği yapmıştır.1880 yılı sonunda Trablusgarp Valiliğine atanan Ahmet Rasim Pa onaltı yıl bu görevi sürdürmüştür.Sağlık sorunları sebebiyle Danıştay üyeliğine nakledilen Pa 16 ekim 1897'de Kanlıca'daki yalısında hayatını kaybetmiştir.




Mithat Pa Tuna Valiliği yaptığı sırada gizli bir polis örgütü kurmuş ve başına Ahmet Rasim Pa'yı getirmiştir.İkilinin işbirliği kurdukları evlilik bağı ile de pekişmiş, Mithat Pa'nın kızı Memduha hanım, Ahmet Rasim Pa'nın oğlu Halep Valisi Mustafa Vefik bey ile evlenmiştir.

1852 yılında İstanbul'da doğan Mustafa Vefik bey, Rüşdiye eğitiminin ardından henüz 16 yaşındayken şuray-ı devlet kaleminde memur olarak çalışmaya başlar.İki yıl Avrupa'da kalan Vefik bey, ardından altı yıl boyunca Rüsumat Nezaretine bağlı olarak çeşitli Osmanlı şehirlerinde görev yapar.1909 yılında Sivas valisi olan Vefik Pa, daha sonra Konya ve ardından Halep valiliği yapmış ve bu görevindeyken istifa etmiş ve çalışma hayatını sonlandırmıştır.

Mustafa Vefik Pa'yla evliliğinde mutsuz olan Memduha hanım çocukları Mükerrem, Kemal ve Refik'i yanına alarak Erenköy'deki Mithat Pa köşküne yerleşmiştir.



Mustafa Vefik Pa ve Memduha hanım'ın oğulları Mehmet Refik bey, 1882 yılında babasının görevi sebebiyle bulundukları Preveze'de (Yunanistan) dünyaya gelmiştir.İlk eğitimini Numune-i Terakki mektebinde alan Mehmet Refik bey, ortaokul ve liseyi Saint Benoit Fransız Lisesinde okumuş ardından Lozan Üniversitesinde Matematik-Fizik bölümünü bitirmiş ve Liege Ünivesitesinden Elektrik Yüksek Mühendisi olarak mezun olmuştur.Türkiye döndükten sonra Galatasaray Lisesinde Matematik öğretmenliği yapan Mehmet Refik bey daha sonra Ticaret ve Nafia Nezareti Fen Müşavirliğinde çalışmaya başlamış, 1909 yılında da bu bakanlıkta mühendisliğe atanmıştır.


1908'de II. Meşrutiyet'in ilanından sonra Osmanlı ordusuna teknik eleman yetiştiren Mühendishane-i Berri Hümayun'un bir şubesi durumundaki Hendese-i Mülkiye'nin askeriyeden ayrı ve bağımsız bir kurum olması kararlaştırılmış ve bu kurumun başına Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyetinin yaptığı oylamayla Mehmet Refik bey getirilmiştir.İsmi ''Mühendis Mekteb-i Alisi'' olarak değiştirilen okul, Mehmet Refik bey'in müdürlüğü döneminde Avrupa'dan öğretmen getirmiş, yabancı dil öğrenimine verilen önem sayesinde öğrenciler dersleri Fransızca takip edebilir duruma gelmiştir.Uygulamalı eğitime büyük önem veren Mehmet Refik bey , atölye ve labaratuar çalışmalarına hız vermiş, öğrencileri yaz aylarında Avrupa'ya göndererek son gelişmeleri takip etmelerini sağlamıştır.

1925 yılında Zonguldak Maden Yüksek Mühendis Mektebine atanan Mehmet Refik bey, Zonguldak kömür işletmelerinin modernleşmesini sağlamıştır.1932 yılında İstanbul Mıntıkası Sanayii Müdürlüğüne 1934 yılında İktisat bakanlığına bağlı elektrifikasyon bürosu üyeliğine getirilmiş 1935- 43 yılları arasında Ankara Belediyesi Otobüs İşleri Müdürlüğüne atanmıştır.Mehmet Refik bey, toplu taşımanın en iyi yolu olduğunu düşündüğü troleybüsü Ankara'ya getiren kişi olmuştur.

1943-46 yılları arasında Kocaeli Milletvekili olarak TBMM'ye giren Mehmet Refik bey , 1946'dan sonra çeşitli okullarda eğitimle meşgul olmuş, Etibank İdare Meclis Azalığında bulunmuş, il ve ilçelerin elektrik projelerini yapmıştır.Soyadı kanunundan sonra ''Fenmen'' soyadını alan Mehmet Refik bey, 4 Mart 1952 günü kısa süren bir rahatsızlığı takiben vefat etmiştir.



Mehmet Refik Fenmen'in eşi Yanyalı Lamia hanım, 1935 yılında İstanbul'da düzenlenen Dünya Kadınlar Birliği Kongresinde Türk Kadınlar Birliği'nin ikinci başkanı olarak görev alan, Kadın Hakları mücadelesinde önemli rol oynamış isimlerden biridir.Güzelliğiyle de ünlü Lamia hanım Piyano çalan, at binen bireysel özgürlüğüne önem veren eşi ve çocuklarının gölgesinde kalmadan yamını sürüdüren bir kadındır.

Mehmet Refik - Lamia Fenmen çiftinin beş çocuğu dünyaya gelir: Mithat, Seniye, Şefik, Rasim, Sabahattin.Çocuklarını sanatla çevrili bir ortamda yetiştirmeye çalışan çiftin çocuklarından Mithat Fenmen, Paris'te piyano ve bestecilik eğitimi almış, Münih Devlet Konservatuarı bestecilik bölümünde çalışmıştır.Türkiyeye döndüğünde bestecilik ve öğretmenlik yapan Mithat Fenmen, Ankara Devlet Konservatuarı, Cumhurbaşkanlığı senfoni orkestrası, Devlet Opera ve Balesi gibi kuruluşlarda idaderci olarak hizmet etmiştir.Fenmen'in 1954 yılında İngiliz Beatrice hanım ile yaptığı evlilik Devlet Konservatuarı öğretmenliğinden istifa etmesini gerektirmiştir.İşsiz kalan çift bunun üzerine bir özel okul açmış, Mithat Fenmen Piyano, eşi Beatrice hanım ise Bale eğitimi vermiştir.1982 yılında vefat eden Mithat Fenmen, Fazıl Say ve İdil Biret gibi isimlerin hocası olarak da biliniyor.



Fenmen ailesinde sanatla iştigal eden ikinci isim ailenin üçüncü çocuğu ve tek kızı Seniye Fenmen'dir.Boğaziçi Kız Lisesinden arkadaşı Hale hanım'ın kardeşi olan Samsun'un ünlü tüccarlarından Tarık Taylan ile evlenip Samsun'a yerleşen Seniye hanım, Ferhan, Orhan ve Faruk isimlerini taşıyan üç çocuk dünyaya getirdikten sonra 34 yaşındayken Güzel Sanatlar Akademisine girmiş, diplomasını aldıktan sonra sanat çalışmalarına Zeki Faik İzer atölyesinde devam etmiştir.Resim ve Seramik Sanatçısı Seniye Fenmen, 1997 yılında evine giren hırsız tarafından öldürülmüştür.



Seniye Fenmen ve Selanik'ten Samsun'a göç eden Yakubi Cemaatinden bir ailenin oğlu olan Tarık Taylan'ın oğulları Orhan Taylan da annesi gibi ressamdır.Orhan Taylan'ın bir süre evli kaldığı Melek Ulagay, ünlü ilaç şirketi İbrahim Ethem'in kurucusu İbrahim Ethem Ulagay'ın oğlu Nezih bey'in kızı ve ekonomist Osman Ulagay'ın kardeşidir.Ulagay ailesi de Yakubi'dir



Seniye Fenmen'in kızı Ferhan Taylan'ın eşi Prof. Cevat Erder, ünlü şair Can Yücel'in kayınbiraderidir.



Refik-Lamia Fenmen çiftinin Lozan Hukuk Fakültesi mezunu olan en küçük çocukları Şefik Fenmen 1947 yılında Dışişleri Bakanlığına girmiştir. Adnan Menderes'in Özel Kalem Müdür yardımcılığını yapan Fenmen, Menderes'in 1959 yılında Londra'da geçirdiği uçak kazasında yanında olan isimlerdendir.Büyükelçilik ve Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdürlüğü görevlerinde bulunan Şefik Fenmen'in eşi Perihan hanım, eski Sağlık Bakanlarından, Aydın'da Kuva-yı Milliye'nin örgütlenmesini sağlayan Mazhar Germen'in kızıdır.Şefik Fenmen'in bacanağı Hikmet bey, Diyarbakır'ın ünlü Pirinççioğlu ailesindendir.Hikmet Prinççioğlu'nun damadı Babür Kireç, Türk-Yunan Mübadele komisyonu başkanı Ömer Dürri Tesal'ın torunu Mustafa Ömer Tesal'ın kayınbiraderidir.Tesal ailesi Karakaş Cemaatindendir.



Fenmen çiftinin ilk çocukları Rasim Fenmen de konsolos olarak çeşitli ülkelerde hizmet vermiştir.Rasim Fenmen'in eşi Ulviye hanım'ın halası Güzide hanım, Tevfik Fikret ve Hüseyin Cahit Yalçın ile birlikte ''Tanin'' gazetesini çıkartan Hüseyin Kazım Kadri'nin eşidir.Ulviye Fenmen'in amcası Şevket bey'in eşi, Sarıcazade Ragıp ve Arif Paşalar'ın kardeşi Abidin Rauf bey'in kızıdır.Şevket bey'in dünürü Ziya Yörük, Rasim Fenmen'in halasının kızı Hayriye hanım'ın ikinci eşi Ord. Prof. Dr. Abdülhak Kemal Yörük'ün kardeşidir.


Refik-Lamia Fenmen çiftinin diğer oğulları Sabahattin Fenmen ise babasının mesleğini seçerek elektrik mühendisi olmuştur.


Ahmet Rasim Pa'nın kızı Basire hanım'ın Hicaz-Yemen-Şam Valisi Mehmet Kamil bey'le evliliğinden dünyaya gelen kızları ünlü ailelere gelin gitmiş.


Basire hanım ve Mehmet Kamil bey'in kızlarından Fahriye hanım, Ankara eski valisi Nevzat Tandoğan ile evlenmiş.Tandoğan'ın intiharının ardından Fahriye hanım ikinci evliliğini Mehmet Ali Kuraner ile yapmış.Kuraner'in dedesi Hüseyin Haki Efendi, Sultan Abdülmecid devrinde kurulan ve ilk Türk anonim şirketi kabul edilen, Şirket-i Hayriye adını taşıyan vapurculuk şirketinde yaptığı iyileştirmeler sebebiyle bu şirketin ikinci kurucusu kabul edilir.Girit Kandiyeli Hüseyin Haki Efendi, ilk arabalı vapurun da mucididir.
Hüseyin Haki Efendi'nin torunlarından Hava Kuvvetleri eski Komutanı Muhsin Batur , şair ve yazar Enis Batur'un babasıdır.Barış Manço'nun halası Raife hanım, Hüseyin Haki Efendi'nin torunlarından Nahit Ulcay'ın eşidir.Hüseyin Haki Efendi'nin diğer torunlarından Sabiha Yeğenağa'nın oğlu Turgut bey, Salih Bosna'nın kızı ve Ömer Madra'nın üvey annesi olan Aysel hanım'ın eşlerindendir.Haki Efendi'nin kızı Gayet Devres, Halil Bezmen'in ilk eşi Figen Mirel'in teyzesinin kayınvalidesidir.Gayet hanım'ın kardeşi Mediha hanım'ın gelini Ulviye Bengisu, Hümeyra'nın teyzesidir.
1945 yılında işlenen Dr. Neşet Naci Arzan cinayetinin katil zanlısı Haşmet Orbay, dönemin Genelkurmay Başkanı Kazım Orbay'ın oğlu ve Enver Paşa'nın yeğenidir.MİT'in öncülü durumundaki MEH için çalışan ve Nevzat Tandoğan'ın özel kalem müdürlüğünü yapan Haşmet Orbay, Tandoğan'ın Fahriye hanım ile evliliğinden dünyaya oğlu Haldun Tandoğan ile de yakın arkadaştır.Bu ikilinin diğer yakın arkadaşları, Haşmet Orbay ile aynı evde kalan Reşit Mercan, Dr. Neşet Naci Arzan'ı ödürdüğünü söyleyip teslim olur.Mahkeme Reşit Mercan'ı suçlu bulur ancak Yargıtay davanın yeniden üstelik başka bir şehirde görülmesini kararlaştırır.Reşit Mercan bu kez kendisinin katil olmadığını söylemeye başlar ve kendisiyle Savcıdan bile önce görüşme yapan Vali Nevzat Tandoğan'ın tanık olarak dinlenmesine karar verilir.Bu görüşmeyle ilgili tutanak da tutmayan Vali Tandoğan , ifadesinde cinayetin şehirde yarattığı etkiyi bildiği için olayı bizzat katilin ağzından dinlemek istediğini bunda da bir sakınca olduğunu düşünmediği söyler.Yargıç kendisine Reşit Mercan'a Haşmet Orbay'ın suçunu üzerine alması için telkinde bulunup bulunmadığını sorar, Tandoğan bu iddiayı yalanlar.Bir gün sonra Adalet Bakanı Mümtaz Ökmen'i arayan ve kendisine Sanık gibi davranıldığından şikayet eden Nevzat Tandoğan 8 Temmuz 1945 günü intihar eder.Olayın ardından Tandoğan'ın aslında intihar etmediği, öldürüldüğü iddiaları dolaşmaya başlar.

Nevzat Tandoğan

Dönemin Adalet Bakanı Mümtaz Ökmen'in faili meçhul bir cinayete kurban giden oğlu fabrikatör Laçin Ökmen'in eşi, bir zamanların kira vergisi rekortmeni Ayla Ökmen, Nevzat Tandoğan'ın amcazadesi General Ali Fuat Erden'in kızıdır. ( Ayla hanım'ın annesi, General Kazım Dirik'in akrabasıdır).Mümtaz Ökmen'in damadı Necmettin Sünget'in annesinin teyzesi, Vehbi Koç ailesinin de akrabası olan Ankaralı ''Aktar'' ailesinin gelinidir.

Basire hanım'ın kızlarından Zübeyde Rasime hanım'ın ilk eşi Cemal Bükey, Kemal Derviş'in amcasıdır.Çiftin kızları Leyla hanım, Nazım Hikmet ile Deniz Harb Okulunda tanışan ve onunla dostluğunu ömür boyu sürdüren Amiral Seyfi Kipmen'in eşidir.Zübeyde Rasime hanım'ın ikinci eşi Dr. Esad Durusoy, eniştesi Nevzat Tandoğan'ın amcazadesidir.Durusoy çiftinin kızları Şirin Edin çocuklarıyla birlikte sele kapılıp vefat eden Kapancı Cemaatinden işadamı Esat Edin'in annesidir.Çiftin diğer kızları Ayşe Sevim Yönder'in gelini Füsun hanım'ın amcasının kızı Henza Çolakoğlu, televizyoncu Nuri Çolakoğlu'nun kendisiyle aynı adı taşıyan kuzeninin eşidir.Füsun Yönder'in kızı İpek hanım, Rıfat Dedeman'ın eski eşidir.
Ayşe Sevim Yönder'in eşi Selman Yönder'in teyzesi Saime hanım, Şeyhületıbba Nafiz Paşa'nın gelinidir.(Nafiz Paşa'nın kızı Saide hanım, Ahmet Mavitan'ın anneannesi).Selman Yönder'in diğer teyzesi Sabiha hanım'ın görümcesinin yazar Salih Saim Unar'la evliliğinden dünyaya gelen Dr. Ali Rıdvan Unar, Erol Simavi'nin eşi Belma Simavi ile Kadir Has'ın eşi Rezzan Has'ın teyzeleriyle evlidir.Ali Rıdvan Unar'ın amcasının oğlu Mithat Sadullah Sander , Yazar Şükufe Nihal'in ikinci eşidir.
Selman Yönder'in kardeşi Rumman hanım'ın kızı Ümran Keskingil'in kayınpederi olan Milli Müdaafa Vekaleti Sıhhiye Reisi ve Gülhane Hastanesi Başhekimi General Dr. Refik Münir Keskingil'in yeğeni Abdülkadir Göktan, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer'in annesinin babasıdır.Refik Münir Keskingil'in yeğeni avukat Münir Ceyhun'un kayınvalidesi ve Dr Nabi Kastarlak'ın eşi olan Mürvet hanım, İdil Biret'in kayınvalidesi Nedret Büyükyüksel'in kuzenidir.Mürvet Kastarlak'ın diğer kuzenlerinden Feriha hanım,Bolu Saylavı Hüseyin Mithat Denli'nin gelinidir.Hüseyin Mithat bey'in eşi Mediha hanım, Atatürk'ün eğitimi konusunda kendisine yardım ettiği için her zaman saygıyla andığı Süvari Kaymakamı Gazi Evrenoszade Muhsin bey'in kızıdır.(Muhsin bey'in kızı Seniha hanım, Şarık Tara'nın dayısı Ekrem bey'in eşidir) Hüseyin Mithat Denli, Atatürk'e Çankaya Köşkünün bir kadın tarafından idare edilmesinin uygun olacağı düşüncesini açan ve iyi tanıdığı Atatürk'ün üvey babası Ragıp bey'in yeğeni Fikriye hanım'ı köşke getiren kişidir.Mithat Denli'nin babası, Halep, Adana ve Havalisi Umum Fevkalade Kumandanı Ali Muhsin Paşa'dır
 
1917 yılında Almanya'da çekilmiş bir fotoğrafta Refik Münir Keskingil:



Ayşe Sevim Yönder:

Basire hanım'ın kızlarından Raika hanım, Vedat Nedim Tör'ün amcası Edip Servet Tör ile evlenmiş.Raika hanım'ın kardeşi Hayriye hanım da ilk evliliğini eniştesinin kardeşi Dr. Fikri Servet Tör ile yapmış.Çiftin kızları Emel Harunoğlu, Celal Bayar'ın eşi Reşide hanım'ın amcası olan İnegöllüzade Selami bey'in torunu bankacı Cabir Selek'in dünürüdür.


Dr. Fikri Servet Tör ve Gümüşhane eski milletvekillerinden Edip Servet Tör'ün babaları Yemen ve İzmir kumandanı Ferit Servet Paşa'nın kardeşinin oğlu Ali Süreyya bey, Bedirhan aşiretinden olan eski Milli Eğitim Bakanlarından Vasıf Çınar'ın kardeşi Saadet hanım ile evlenmiş.Vasıf ve Saadet Çınar'ın kızkardeşleri İsmet hanım'ın gelini, Prof. Büşra Ersanlı'nın kardeşi olan Sırma Evcan'ın ilk eşi ekonomist Osman Ulagay, İbrahim Ethem İlaç şirketinin kurucusu İbrahim Ethem Ulagay''ın torunudur.Sırma hanım'ın ikinci eşiyse Doğu Perinçek.

Hayriye hanım'ın ikinci eşi Ord. Prof. Abdülhak Kemal Yörük 1962-63 yılları arasında Adalet Bakanlığı yapmıştır.Yörük'ün yeğeni Ömer bey'in kayınpederi Aziz Arsev, Rahmi Koç'un kızkardeşi Semahat Arsel'in kayınpederi Mehmet Arif bey'in kardeşidir.Ömer Yörük'ün kardeşi Nihal Nasuhioğlu'nun eşinin hem amcası hem de teyzesinin eşi olan olan İçişleri ve Adalet eski Bakanlarından Rükneddin Nasuhioğlu, Can Bartu'nun amcası Şefik Bakay'ın da bacanağıdır.Kayınvalidesi Vesime hanım Yakubi Cemaatinden olan Nihal Nasuhioğlu'nun gelini,1982 Tenis şampiyonu Tevfika hanım, Celal Bayar'ın eşinin amcası olan İnegöllüzade Saffet bey''in torunu Hatice (Eriş) Celaloğlu'nun kızıdır.Annesi Bülent Ecevit'in annesinin kuzeni olan Hatice hanım'ın kardeşi Necla hanım, Büyükelçi İsmail Erez'in eşidir.(Rükneddin Nasuhioğlu ve Şefik Bakay'ın diğer bacanakları Fehmi Fetvacı'nın kardeşi Sabri bey, Nejat Eczacıbaşı'nın kardeşi Kemal bey'in kayınpederidir.Sabri Fetvacı'nın diğer kızı Esin hanım, Nejat Evliyazade'nin yeğeni Ata Evliyazade ile evlenmiş.Sabri bey'in baldızının oğlu Konur Eken, İnegöllüzade Selami bey'in torunu Cabir Selek'in damadıdır)



Basire hanım'ın eşi Mehmet Kamil bey'in Şerife Melek hanım ile evliliğinden dünyaya gelen Mukbile hanım, Şair ve Eğitimci Cezmi Tahir Berktin'in eşidir.Cezmi Tahir'in küçük yaşta kaybettiği babası Mehmet Tahir bey , İzmir'de Hürriyet ve İtilaf Fırkasının önde gelen isimlerinden biridir.Fırka'nın propagandasını yapan Müsavat gazetesi de Mehmet Tahir bey tarafından çıkartılmıştır.

Ahmet Rasim Paşa'nın oğlu Miralay Mehmet Murat bey, Beyrut Valisi Ali Paşa'nın kızı Adile hanım ile evlenmiştir.Adile hanım'ın kardeşi General Mehmet Ali Bengü'nün oğlu Vedat Örfi Bengü , 1940'lı yıllarda Mısır ve Türkiye'de çektiği filmlerle tanınan bir yönetmen olmasının yanısıra müzisyen kimliğiyle de biliniyor.


Vedat Örfi Bengü, Altunizade semtine ismini veren Altunizade İsmail Zühtü Paşa'nın torunlarından Hatice Piraye hanım ile evlenmiş.İki çocuk dünyaya getirdikten sonra iş için sık sık yurtdışında bulunan Bengü'den ayrılan Piraye hanım, arkadaşı Samiye hanım'ın kardeşi Nazım Hikmet ile yeni bir aşka yelken açmış.1935 yılında evlenen çift , Nazım Hikmet'in, dayısının kızı Münevver hanıma aşık olması üzerine 1951 yılında ayrılmışlar (Nazım Hikmet'in anne ayrı baba bir kardeşi Metin Yasavul, Piraye- Vedat Örfi Bengü çiftinin kızları Suzan hanım'ın eşidir)



Vedat Örfi Bengü'nün annesi Güzide hanım, Sadrazam Halil Rıfat Paşa'nın kızıdır:

Selanik'in Siroz Sancağına bağlı Nevrekop Kazasının Lika köyünde Bölükbaşı İbrahim Ağa'nın oğlu olarak dünyaya gelen Halil Rıfat Paşa, üç yaşındayken ailesiyle Siroz'a gelip burda Sıbyan Mektebinde eğitim almıştır.9-10 yaşlarındayken yeteneği keşfedilen ve Serezli Muhlis Paşa'nın damadının himayesine alınan Halil Rıfat Paşa, Serezli Molla Bayraktaroğlu Mehmet Ağa tarafından eğitilmiştir.1844 yılında Serez tahrirat kaleminde memurluğa başlayan ardından Tuna mektupçusu, Varna, Tırhala, Vidin mutasarrıfı olan Vezir titriyle Tuna Valiliğine atanan Halil Rıfat Paşa, Kosova, Selanik , Sivas, Aydın Manastır Valiliklerinde bulunmuştur.1890'da Dahiliye Nazırı, 1896'da Sadrazam olmuştur.

Halil Rıfat Paşa'nın oğlu İbrahim Cavid bey, o dönemin en önemli kabadayılarından Arnavut Toptani Gani bey'le bir kadın yüzünden çatışma yaşar.Padişah'a mektup yazan Cavid bey, Gani bey'in adamlarının kendisini öldürmek için takip etmeleri sebebiyle Viyana'ya gönderilmek istediğini belirtir.Ancak buna izin çıkmaz.Sonunda devreye giren Halil Rıfat Paşa, Bursalı Hafız Paşa'yı bu meseleyi halletmesi için görevlendirir.Kumar borcu yüzünden sürekli hakaretler işittiği Gani bey'e şahsi husemeti olan Hafız Paşa, Beyoğlunda bir muhallebicide Gani bey'i öldürür.Toptani Esad Paşa, kardeşi Gani bey'in intikamını almak için İşkodradan Hacı Mustafa isminde bir Arnavutu İstanbul'a gönderir.İki ay boyunca Cavid bey'i izleyen Hacı Mustafa sonunda üyesi olduğu şuray-ı devletten çıkıp Adaya gitmek için vapurun kalktığı Galata iskelesinin merdivenlerine gelen Cavid bey'i öldürür.Katil Hacı Mustafa sorgusunda Esad Paşa'nın ismini vermez.İdamla cezalandırılması gerekirken siyasi dengeler yüzünden Arnavutları gücendirmemek adına müebbet hapis cezası alan Hacı Mustafa 1908'de II. Meşrutiyeti takiben çıkarılan af yasası ile serbest kalır.

Oğlu Cavid bey'in ölümüyle yıkılan Halil Rıfat Paşa , defalarca Sadaretten istifa eder ama kabul edilmez.Padişah II. Abdülhamid de hem aracılar vasıtasıyla hem de yüzyüze başsağlığı dileyip Paşa'yı avutmak içi çaba göstermiştir.Sadrazam Halil Rıfat Paşa görevinin başındayken bir süre hasta yatmış, 9 Kasım 1901 tarihinde de Nişantaşı'ndaki konağında vefat etmiştir. Resmi törenle Eyüp Sultan yakınlarına gömülen Halil Rıfat Paşa'nın cenaze masrafları Padişah II. Abdülhamid'in özel kasasından karşılanmıştır.

Halil Rıfat Paşa'nın oğlu Cavit bey, Sadrazam Şirvanizade Mehmet Rüştü Paşa'nın kardeşi Mustafa Nuri bey'in kızı Hasibe hanım'ın eşidir.Çiftin oğulları Ali Bartu'nun ikinci eşi Sütude hanım'ın kardeşi Suphiye hanım'ın eşi Suphi bey, FB Kulübü eski başkanlarından Tevfik Taşçı'nın kardeşidir.


Suphiye-Suphi Taşçı çiftinin kızları Mevhibe hanım'ın ilk eşi, Cizre Emiri Bedirhan Paşa'nın oğlu (Halide Edip Adıvar'ın annesinin ilk eşi ve kızkardeşinin babası olan Ali Şamil Paşa'nın oğlu) Ubeyd Şamil Çınar'dır.Mevhibe hanım'ın ikinci eşi Prof. Dr. Besim Darkot'un ablası Fahire hanım, Pelin Batu'nun babası büyükelçi İnal Batu'nun anneannesidir.



Suphiye Taşçı'nın diğer kızı Tevhide Anamur, Munis Faik Ozansoy'un kardeşi Remide hanım'ın eltisidir.Remide hanım'ın gelini Sevgi hanım'ın  annesinin teyzesinin kayınbiraderi Sacit Öncel, Işık Lisesinin müdürlerindendir.Ozansoy kardeşlerin halalarının kızı ve  Dr. Tevfik Rüştü Aras'ın amcasının torunu olan Ümit hanım, Dışişleri eski Bakanlarından Hasan Esat Işık'ın eşidir.
Suphiye Taşçı'nın eşi Suphi bey, eski Maliye Bakanlarından İhsan Gürsan'ın teyzesinin oğludur.İhsan Gürsan'ın kızı Hicran hanım ve damadı gazeteci Ergun Göze'nin kızları Zeynep hanım, Samiha Ayverdi'nin torunu Sinan Uluand'ın eşidir.
Suphi Taşçı ve İhsan Gürsan'ın teyzeleri Zehra hanım'ın torunu Övat Güray, Türkiye'nin ilk kadın rotary kulüp başkanıdır.Övat Güray'ın bir trafik kazası sonucu hayatını kaybeden torunu Efe Güray, Beren Saat'i şöhret yolunda destekleyen büyük aşkı olarak medyada yer alıyor.
Sütude Bartu ve Suphiye Taşçı'nın kardeşleri Suat Keskin'in bacanağı Osman Ali Berkman, Turhan Esener'in dayısıdır.(T. Esener, Arif ve Betül Mardin'in teyzelerinin kızının eşi ve Bülent Eczacıbaşı'nın kayınpederidir).Keskin ve Berkman'ın eşlerinin teyzelerinin kızı Selçuk hanım, Refik Evliyazade'nin damadı Sadullah Hamit Birsel'in yeğeni Semih Süreyya Birsel'in eşidir.Osman Ali Berkman'nın yeğeni Özer Derbil'in oğlu Nizamettin bey, Eti Holding'in kurucusu Firuz Kanatlı'nın damadıdır.(F. Kanatlı'nın eşi Gülay hanım, cumhuriyetin kurulduğu dönem bir cinayete kurban giden Ali Şükrü bey'in torunudur) Özer Derbil'in kardeşi Ülker hanım'ın eşi Doğan Kromörs, Tüli Kamhi'nin babası Ali Şinasi Erel'in kuzenidir.


Ali Bartu ve Sütude Bartu'nun kızları Aytülü Aker, Çanakkale Savaşında 27. Alay kumandanı ve Milli Mücadele İzmir Cenup Cephesi Kumandanı olan Mehmet Şefik Aker'in torunu Doğan bey ile evlenmiştir.


Mehmet Şefik Aker'in kızı Feriha hanım ve bir zamanların en zengin işadamlarından olan damadı Hasan Tahsin Aker'in kızlarından Birgan hanım, Hüsamettin Cindoruk'un kayınvalidesi Meryem hanım ile Hasan Polatkan'ın eşi Mutahhare hanım'ın kardeşleri olan Sabri Çifkurt ile evlenmiş.Bu çiftin kızları Hilal hanım, Rahmi Koç'un eski eşi Çiğdem Simavi'nin dayısı Kemal Sadıkoğlu'nun gelinidir.Hilal Sadıkoğlu'nun kardeşi Tahsin Çifkurt ise Kemal Sadıkoğlu'nun kızı Esin hanım ve gazeteci eşi Yılmaz Çetiner'in damatlarıdır.
Feriha-Hasan Tahsin Aker'in diğer kızları Ümran hanım, Argeşo kahramanı Ömer Lütfi Argeşo'nun oğlu ile evlenmiş.Ömer Lütfi bey'in eşi Fatma Saide hanım, Tophane Müşiri Damat Fethi Ahmet Paşa'nın torunu ve İngiliz Sait Paşa'nın kızıdır.Fatma Saide-Ömer Lütfi Argeşo'nun diğer gelinlerinden Bihruze hanım Şair Muallim Naci'nin torunu ve Ahmet Mithat Efendi'nin torun çocuğu, Semine hanım ise Cemal Reşid Rey'in kızkardeşidir.
Hasan Tahsin Aker'in kardeşi Hüseyin Hüsnü bey'in kızı İlhan Fatma Aldıkaçtı, 1982 anayasının mimarı Orhan Aldıkaçtı'nın amcasının oğlunun eşidir.İlhan Fatma hanım'ın gelini Müge Aldıkaçtı, Halil Bezmen'in amcası Ali Refik Bezmen'in torunudur.
Hasan Tahsin ve Hüseyin Hüsnü Aker'in kardeşleri Ali Taip bey'in kızı Melihcan hanım, Kurtuluş Savaşına katılan komutanlardan Cafer Tayyar Eğilmez'in gelinidir.Eğilmez'in kardeşi Ahmet Hamdi bey, FB Kulübü başkanlarından , Dışişleri eski bakanı İsmail Cem'in kayınpederi olan Razi Trak'ın babasıdır.Cafer Tayyar Eğilmez ve Ahmet Hamdi bey'in diğer kardeşleri İsmail Hakkı bey'in kızı Vildan hanım, Latife hanım'ın kardeşi İsmail Vefik Uşşaklı'nın eşidir.(Vefik Uşşaklı'nın Süreyya Paşa'nın kızı Melahat hanım ile evliliğinden dünyaya gelen Kemal Aksel, Tüli Kamhi'nin ilk eşidir.)İsmail Hakkı bey'in bacanağı General Nuri Yamut'un dünürü Cemal Şahingiray, gazeteci Mehmet Barlas'ın dayısıdır.

Ali Bartu ve Sütude Bartu'nun kızları Mehruba hanım ünlü mizah yazarı Necef Akra Uğurlu'nun annesidir.



Necef Akra Uğurlu'nun babannesi Emine Nahide hanım, Dinibütün Mustafa Hilmi Paşa'nın torunudur.Emine Nahide hanım'ın teyzesi Belkıs Civelekoğlu'nun gelini Ülken hanım, Yusuf Akçura'nın kızıdır.Emine Nahide Akra'nın dayısı Namık bey'in kızı Münire hanım şair ve yazar Sabahattin Kudret Aksal'ın eşidir.Aksal 1937 yılında Işık Lisesinden mezun olmuş.



Emine Nahide Akra'nın diğer dayısının kızı Beria Cenani, Gaziantep'ün ünlü Cenani ailesinden Rasim bey'in eşidir.Bu çiftin kızları Ulya hanım, Tüli Kamhi'nin dayısının eşi Nazan Görey'in yeğeni Mehmet Draz'ın eşidir.



Sadrazam Halil Rıfat Paşa'nın kızı Nuhbe hanım'ın eşi Şükrü Simavi, Sedat Simavi'nin amcasıdır.Nuhbe hanım'ın kızı Fatma Hotinli'nin kızlarından Nesterin hanım'ın eşi Mahid Dırvana Sadrazam Kıbrıslı Mehmet Emin Paşa'nın torunudur.Mahid Dırvana'nın kardeşi Mustafa Selim bey'in kızı Mihda Bilgişin'in kayınvalidesi Samiye Bilgişin, Nazım Hikmet'in halasının kızıdır.Mihda hanım'ın kızı Alev hanım Halis Komili'nin eşidir.Mahid Dırvana'nın diğer kardeşi Prof. Dr. Süleyman Dırvana, Tanem Sivar'ın eşi Edhem Dırvana'nın babasıdır.



Nesterin Dırvana (en solda) Bihterin Berkin (en sağda)


Fatma Hotinli'nin diğer kızı Bihterin Berkin'in görümcesi Semiha hanım, Hüsrev Gerede'nin dünürü olan Büyükelçi Cemil Vafi'nin kardeşi Hasan bey'in eşidir.Bihterin Berkin'in diğer görümcesi Bedriye hanım'ın eşi olan eski Ticaret Bakanlarından Celal Sait Siren , Sabetaycılık ile ilgili itiraflarından tanıdığımız Kapancı Cemaatinden Fatma Arığ'ın eşi Haluk Arığ'ın babasının dayısıdır.




Dipnotlar:


* Halil Rıfat Paşa'nın oğlu Cavid bey'in eşi bazı kaynaklarda ''Aliye'' olarak yazılmış.Cavid bey ile evlenen Sadrazam Mehmet Rüştü Paşa'nın yeğeninin ismi ise kimi kaynaklarda ''Hasibe'' olarak verilmiş.Cavid bey'in iki eşi mi vardı, tek eşi vardı fakat eşinin ismi bu kaynaklarda yanlış mı yazıldı bunu bilemiyoruz.

* Halil Rıfat Paşa'nın oğlu Cavid bey'in ölüm emrini verdiği iddia edilen Esad Toptani Paşa, Sultan II. Abdülhamid'e hal kararını bildiren kuruldaki isimlerden biridir.






                                                 https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=695

Bezmenler - Menemencioğlu ailesi - Hulusi Behçet - Emel Sayın - Necmettin Sahir Sılan - Hümeyra - Ömer Madra - Enis Batur - Erol Bilbilik

                                    Necip Ali Küçüka - Cemal Hakkı Selek - Ali Fuat Erden - Koç ailesi

                               Kapancı Cemaati - Nevzat Tandoğan - Edin ailesi - Kadir Has - Erol Simavi
                                                                     
                                                                           Twitter, Fatih Baş     
         
1924 Yılına Ait Bir Sinema Yazısı Üzerine, Levent Ertürk

                                  Can Kıraç - Mehmet Ali Ayni - Nazlı Ilıcak - Altunizadeler - Nazım Hikmet


                                https://alucradantarihebakis.files.wordpress.com/2017/10/h-r-p-istanbul.pdf