Nuri Conker ve Salih Bozok

Atatürk'ün Selanik'te aynı mahallede büyüdüğü çocukluk arkadaşı Nuri Conker, Selanik Askeri Rüştiyesi'nde, Manastır Askeri İdadisi'nde , İstanbul'da Harbiye Mektebi'nde , Harp Akademisinde, Selanik'te 3. Ordu'da , Hareket Ordusu'nda , Arnavutluk Harekatı'nda , Afrika'da Trablusgarp, Bingazi ve Tobruk Muharebelerinde , Çanakkale'de Anafartalar ve Conk Bayırı muharebesinde (Conk Bayırı'nda Atatürk'ün göğsündeki saate kurşun isabet ettiğinde yanındadır) Doğu'da Muş cephesinde , İstiklal Harbi'nde Atatürk'le beraber bulunmuş ve onunla arkadaşlığını aralıksız olarak devam ettirmiştir.Cumhuriyet'in kurulmasının ardından bütün yurt gezilerine Atatürk'le birlikte katılan Conker, Çankaya ve Dolmabahçe gibi ikametlerde Atatürk'ün sofrasında her zaman yer verdiği sohbet etmekten keyif aldığı en yakın dostlarından birisi olmuştur.

Tam adıyla Mehmet Nuri Conker , 1880 tarihinde Selanik'te Hoca Osman Efendi ve Zehra hanım'ın oğulları olarak dünyaya gözlerini açmıştır.Selanik Askeri Rüştiyesi , Manastır Askeri İdadisi ve İstanbul Harbiye Mektebi'nin ardından girdiği Harp Akademisinden üç senelik bir eğitimin sonunda 1905'te Mümtaz Yüzbaşı olarak mezun olan Conker, 1909 yılında gönüllü olarak Hareket Ordusuna katılmış ve Tabur Kumandanlığı göreviyle Selanik'ten İstanbul'a gelmiştir.İstanbul'da Mahmut Şevket Paşa'nın yaverliğini yapan Nuri Conker ardından 1910 yılında Arnavutluk Harekatı'na katılır.Aynı yıl içinde erkanı harplik imtihanını kazanan ve Selanik Küçük Zabıt Mektebi Müdür ve Kumandanlığına getirilen Conker 1911 yılında gönüllü olarak Trablusgarp savaşına iştirak eder ve Bingazi Erkanıharb reisi olur.1912'de Binbaşılığa terfi eden ve aynı yıl başlayan Balkan Harbi'nde Çanakkale Boğazı Mürettep Kuvvetleri Erkanıharbiyesine tayin edilen Conker, Bolayır'da Bulgar kurşunuyla dizinden yaralanır ve Alman İmparatorunun davet ettiği oniki yaralı Türk zabitinden biri olarak tedavi için Weisbaden'a gider.Aynı yıl içinde Osmanlı ve Alman askeri nişanlarıyla taltif edilen Nuri Conker 1914 senesinde İstanbul Birinci Fırka Erkanıharbiyesine tayin edilir ve ardından kumandan tayin edildiği Balıkesir'deki 24. Alay ile birlikte Çanakkale'ye gönderilir.1915'te Anafartalar ve Conk Bayırı muharebelerine katılan ve sağ şakağından ağır yaralanan Conker aynı günlerde yarbaylığa terfi eder ve Conk Bayırı'nda 8. Fırka kumandanı olur.1916 yılında fırkasıyla beraber Muş cephesine nakledilen Conker, 1917 yılında Kafkas Muharebelerindeki hizmetlerinden dolayı Osmanlı İmparatorluğunun Muharebe Gümüş Liyakat Madalyasıyla taltif edilir.Aynı yıl içinde Lahey Ateşemiliteri olarak Hollanda'ya gönderilen Nuri Conker bu görevdeyken albaylığa terfi eder.1920'de İstiklal Harbi'ne katılmak için Anadolu'ya geçen Conker, Matbuat ve İstihbarat Umum müdürlüğüne tayin edilir. Vekaleten Ankara Vali ve Kumandanı olarak görev alan Conker, ardından Adana Valiliği ve Kumandanlığını yapmıştır.1921'de Türkiye Büyük Millet Meclisi hükumetinin Almanya'da temsilcisi olarak Berlin'e siyasi mümessil sıfatıyla gönderilen Nuri Conker iki yıl süren bu görevin ardından TBMM ikinci devresine Kütahya Mebusu seçilir.1930'da kurulan Serbest Fırka'nın Katibi Umumisi olan Conker 1931 yılında Gaziantep mebusu olur.1935'te Atatürk'ün kendisine ''Conker'' soyadını verdiği Mehmet Nuri bey,  aynı yıl TBMM reis vekili olur.11 ocak 1937'de vefat eden Nuri Conker Atatürk'ün isteğiyle Ankara şehitliğine defnedilir.

                                                                                   

                                                                            

Nuri Conker kendisi gibi Rumeli kökenli Nedime hanım ile evlenmiştir.Çiftin Mahmut Cahit, Orhan, Ali Nuri ve Kıymet isimlerini taşıyan dört çocuğu vardır:

                                                                           
Mahmut Cahit Conker, Berlin Konsolos Muavinliğine tayin edildikten sonra intihar ederek yaşamına son vermiş.Conker'in kızı Prof. Dr. Nur Vergin üvey babası Nureddin Vergin'in soyadını taşımaktadır.Mahmut Cahit Conker'in diğer kızı Yasemin Zoral'ın annesi Müzehher hanım Karakaş Cemaatindendir.
                                                                                    

                                             

Nur Vergin'in üvey babası Nureddin Vergin'in kızkardeşinin eşi Nurullah Esad Sümer, Evliyazadelerin damadı Sadullah Hamit Birsel'in halasının oğludur.S. H. Birsel'in kızkardeşi Vedide hanım'ın oğlu Ümit Sanver, Ercüment Karacan ve Fikret Hakan'ın eski eşleri olan Jale Sarı'nın kızkardeşi Lale hanım ile evlenmiş.Lale ve Jale hanımların kardeşleri Erdoğan Sarı'nın eşi Günseli hanım'ın kardeşi Esin Özgener Karakaş Kibar ailesinin damadıdır.Esin Özgener'in oğlu olan TFF eski başkanı Mahmut Özgener'in eşi Ayşe hanım, televizyoncu Nuri Çolakoğlu'nun kardeşi Kemal bey'le ünlü sunucu Saba Tümer'in teyzesinin kızlarıdır.                                                             

 Yasemin Conker'in teyzesinin kızı Şefika hanım'ın Karakaş cemaatinden Osman Kibar'ın oğlu Seli bey ile evliliğinden dünyaya gelen Selin hanım'ın eşi olan Bilderberg toplantılarına katılan isimlerden Özelleştirme İdaresi eski Başkanı Uğur Bayar, Siyasetçi Mehmet Ali Bayar'ın kardeşidir.Selin Kibar TFF eski başkanı Mahmut Özgener'in kuzenidir.Şefika Kibar'ın kardeşi Ahmet bey'in oğlu  Fethi Pekin bir buçuk yıllık bir beraberliğin  ardından evlendiği Hande Ataizi ile bir hafta evli kalmıştı.Yasemin Conker ve Şefika Kibar'ın teyzelerinin görümcesinin oğlu Haluk Taşlıklıoğlu, Prof. Dr. Celal Şengör'ün kızkardeşinin eşidir.

          
Ali Nuri Conker, Ayşe Kulin'in amcasının kızı Semra hanım ile evlenmiş.Semra hanım'ın teyzesi Leyla hanım'ın kızı Aylin Devrimel'in yaşam öyküsü Ayşe Kulin'in yazdığı  ''Adı Aylin'' isimli kitapta anlatılmıştı.Aylin Devrimel'in kardeşi Nilüfer hanım, Kasım Gülek'in eşi ve Tayyibe Gülek'in annesidir.Tayyibe Gülek, Gülse Birsel'in eşi Murat Birsel'in ilk eşidir.

Ali Nuri Conker'in oğlu Nuri Conker, Nazlı Ilıcak'ın amcası Nihat Çavuşoğlu'nun damadıdır:

Orhan Conker'in eşi Zafire hanım , büyükelçi Enis Akaygen'in kızıdır.Zafire hanım'ın dayısının kızı Leyla hanım'ın eşi Fuat Divitçioğlu, Ercüment Karacan'ın teyzesinin oğludur.

Büyükelçi Enis Akaygen'in Köseraif Paşa'nın torunu Fatma Mehruba hanım ile evliliğinden dünyaya gelen kızı Hale Türemen'in eşi İhsan bey, Hüsamettin Cindoruk'un babası Vasfi bey'in dayısının oğludur.Fatma Mehruba hanım'ın evlendiği isimlerden biri de Falih Rıfkı Atay'dır.(F. R. Atay, Mina Urgan'ın annesi ile de evlenmiştir).Karakaş Cemaatinden Fadıl Kibar da Fatma Mehruba hanım'ın eşlerinden biri

Kıymet Conker, Türk-Yunan Mübadele komisyonu başkanı olan, pek çok yazarın Sabetaycı olduğunu belirttiği Ömer Dürri Tesal'ın oğlu Necip Tesal'ın eşidir.Necip bey'in dayısı Mithat Yenen, Sevgi Soysal'ın babasıdır.(Ömer Dürri Tesal'ın oğlu Reşat Tesal'ın bacanağı Hayati Tabanlıoğlu'nun gelini Melkan hanım, 4. cumhurbaşkanımız Cemal Gürsel'in oğlunun kızıdır)

.

Sevgi Soysal'ın kardeşi Duygu Aykal'ın görümcesinin kızı Mine Cangal, Mahsun Kırmızıgül'ün sevgilisi olarak gündeme gelmişti.Mine Cangal'ın kardeşi Lale hanım, Cemal Hünal'ın eşidir:

Nuri Conker'in yeğeni Sabahattin Alabora'nın oğlu Mustafa Alabora, Mehmet Ali Alabora'nın babasıdır.Mehmet Ali Alabora, Sabetaycı bir aileden geldiğini kendisi açıklayan isimlerden biridir.

Nuri Conker'in kızkardeşi Düriye hanım, Salih Bozok'un eşidir.Atatürk'ün ölümüne dek en yakınında bulunmuş isimlerden, onun özel hayatına dahi vakıf olan Salih Bozok, Nuri Conker gibi Atatürk'ün mahalle arkadaşıdır.

1882 yılında Selanik'te Yakup Paşa Mahallesinde Selanikli bir baba ve Sofyalı bir annenin tek çocuğu olarak dünyaya gelen Salih Bozok ilk eğitimini Abdullah Galip Paşa'nın Selanik'te açtığı modern usulle eğitim veren Hamidiye Mektebinde almış ardından Rüşdiyye-i Askeriyye'de Nuri Conker ile aynı sınıfta eğitim görmüştür.(Atatürk aynı okulda onlardan bir sınıf öndedir).Buradan subay olarak mezun olan Bozok, Manastır İdadisini bitirir ve İstanbul'da Harbiyye Mektebine yazılır.Buradan mezun olunca ikinci ordu merkezi olan Edirne'ye atanır.Ardından Selanik'te yeni açılan Küçük Zabit Mektebine atanır ki bu mektebin müdürü Nuri Conker'dir.Salih Bozok burada hastalandığı için Alatini Köşkünde bulunan Sultan II. Abdülhamid'in dahili muhafızlığına tayin edilir.Mustafa Kemal Suriye'deyken kendisini Başyaveri olması için yanına çağırır ve böylece ömür boyu süren yaverlik macerası başlamış olur.Salih Bozok, Atatürk'ün   attığı her adımda gölgesi gibi yanındadır artık. Cumhuriyet kurulduktan sonra 1923-39 yılları arasında Yozgat (Bozok) ve Bilecik milletvekillikleri yapan Salih Bozok , Atatürk'ün vefatının ardından intihar girişiminde bulunmuş ve bu olayın ardından bir kaç yıl daha hayatta kalmıştır.

                                               Salih Bozok'un kendi anlatımıyla ilk eğitimi ve Rıfai Şeyhi Maruf Efendi :

Babasının intiharı

 

Atatürk'le bağları

  Tanıkların anlatımıyla Salih Bozok'un intiharı

Salih-Düriye Bozok'un damatları İsmet Yenen, Nuri Conker'in damadı Necip Tesal'ın dayısıdır.(Tesal ailesi M.D. Baer ve C. Şişman'ın yazdığına göre Karakaş Cemaatindendir)

Salih Bozok'un eşi Pakize hanım'ın kızı Atıfet hanım, Halil Bezmen'in amcası Ali Refik Bezmen'in kayınbiraderinin eşidir:

Salih Bozok'un torunu bir zamanların sosyetik güzellerinden Sedef Bozok , Türkiye'ye solaryumu getiren kadın olarak tanınıyor.

Sedef Bozok'un annesi Nüzhet hanım ünlü yönetmen Osman F. Seden'in baldızıdır.

Sedef Bozok'un teyzesi Hikmet hanım Türkiye'nin ilk sinemacılarından Cemali ailesinin gelinidir.Hikmet Cemali'nin eltisi Emine hanım, Bülent Ecevit'in annesinin kuzenidir.Emine Cemali'nin kızkardeşinin eşi İbrahim Sargut'un kuzeni Ferit Güngören, Mehmet Ali Birand'ın eşi Cemre hanım'ın babasıdır. (Cemre Birand'ın annesi Cemile Garan'ın Ercüment Karacan ile evliliğinden dünyaya gelen çocukları Ali ve Ömer Karacan'dır).Cemile Garan'ın amcasının eşi  Emine Nesrin hanım, Mehmet Ali Ayni'nin kardeşi Prof. Hasan Tahsin Ayni'nin kızıdır.Ayni kardeşlerin kızkardeşleri Fatma hanım'ın gelininin kardeşinin eşi Şükriye Mardin, Sedef Bozok'un teyzesi Hikmet Cemali'nin görümcesidir.

Kaynakça:

Zabit ve Kumandan, Mehmet Nuri Conker

Salih Bozok'un Anıları, Can Dündar

Ekrem Şerif Egeli - Rıfat Ababay - Karakaş Cemaati - Nuri Conker - Necmi Tanyolaç - Hande Ataizi - Ahmet Tevfik Paşa

Rıfat Ababay - Necmi Tanyolaç - Karakaş Cemaati - Celal Şengör

Ercüment Karacan - Fikret Hakan - Elginkan ailesi - Mahmut Özgener - Osman Kibar - Evliyazadeler

Salih Bozok - Mümtaz-Soysal - Gürer Aykal - Mine Cangal - Eczacıbaşı ailesi - Mardinizadeler

Reşat Tesal - Cemal Gürsel

Ulagay ailesi - Halit Ziya Uşaklıgil - Mehmet Ali Ayni - İsmail Erez - Süleyman Askeri bey - Nuri Conker