''Bu blogda yayınlanan yazılar 5486 sayılı fikir ve sanat eserleri kanununun koruması altındadır.Blog sahibinin izni olmaksızın blog yazıları kısmen veya bütün olarak alıntılanamaz''

28 Nisan 2022 Perşembe

Çürüksulu / Tavdgridze Ailesi Ve Bağları

Osmanlıların Çürüksu adını verdiği bugün modern Gürcistan Devleti sınırları içinde bulunan Kobuleti bölgesi, yönetimin babadan oğula geçtiği ocaklık sistemiyle idare edilmiştir. Çürüksu'da yönetici olarak bulunan Tavdgridze ailesinden Mamuka han'ın baskıcı yönetimi halkta huzursuzluk yaratınca, Ahıska'yı yöneten Osmanlı beyi kendisini uyarıp oğlu Simon'u da Ahıska'da rehin tutar.Müslüman olup Süleyman adını alan Simon,Osmanlı yönetimi tarafından babasının yerine bey olarak tayin edilir.Geride iki kız, iki erkek dört çocuk bırakarak 1812'de hayata gözlerini yuman Süleyman bey'in torunları hem siyasi faaliyetleri hem de evlilikleriyle Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinde kendilerinden söz ettirmiştir.

Çürüksu beyi Süleyman Tavdgridze'nin oğlu İbrahim Arslan bey'in oğlu (Süleyman) Bahri Paşa, 1888-91 arasında İşkodra Valiliği,1891-98 yılları arasında Van Valiliği 1899-1909 yılları arasında da Adana Valiliği görevlerinde bulunmuştur.Bahri Paşa'nın Novi Pazarlı (Karadağ) Hatice hanım'la evliliğinden dünyaya gelen güzelliğiyle ünlü kızı Şadiye hanım, Osmanlı Sultanı I.Abdülmecid'in torunu , Sultan II. Abdülhamid'in kardeşinin oğlu Şehzade İbrahim Tevfik Efendi ile evlenmiştir.


                                    "Ada sahillerinde bekliyorum


                                      Her zaman yollarını gözlüyorum
                                      Yarim seni serian istiyorum
                                      Beni şad et Şadiye'm başın için
.."  
Ada Sahilleri şarkısının  Şadiye hanımın önce ailesinin engellemesi, sonra sevgilisinin ölmesi sebebiyle hüzünle biten aşkının hikayesini anlattığı rivayet edilir.

 

Cumhuriyetinin ilanının ardından hanedanın sürgün edilmesi kararı çıkınca,1923 yılında eşi, 3 yaşındaki oğlu, iki üvey kızıyla birlikte ikinci oğluna hamileyken Paris'e yerleşen Şadiye hanım, Şehzadenin sadakatsizliklerine daha fazla katlanamaz ve İstanbul'dan 14  yaşındayken getirdiği hizmetçi kızı hamile bıraktığını öğrendikten sonra da 1930 yılında ondan ayrılır.İbrahim Tevfik Efendi, kısa bir süre sonra hayatını kaybeder. Şadiye Sultan bu ölümü Şehzade'nin kalbinin kırık olmasına bağlarken, Şehzadenin yakınları Şadiye hanım'ın onu zehirlediği iddiasını gündeme getirir.(İlerde Şadiye hanım'ın oğulları dahi bu ihtimali tartışacaktır)

                                                                           
                                                                    Çürüksulu Bahri Paşa
                                  
                                                                   


                                                                            





Çürüksulu Şadiye hanım ikinci evliliğini Fransa'da aynı apartmanda yaşadığı Yahudi asıllı Amerikalı İşadamı William Thallon Daus ile yapar ve bu evlilikten de Rudolph Haluk ve Lawrence Bahri isimlerini verdiği 2 oğlu daha dünyaya gelir.İkinci Dünya Savaşı'nda Fransa'yı işgal eden Almanlar, Şadiye Sultan ve oğullarının ülkeyi terketmesine izin vermez.Amaçları Türkiye'nin savaşa girmesi halinde Onları savaş esiri olarak kullanmaktır.Tek şansları Türk vatandaşı olmadıklarını kanıtlamaktır ve Şadiye Sultan'ın aklına çocukluk arkadaşı Münir Ertegün gelir.Washington'da bulunan eşi William Daus Türk Vatandaşı olmadıklarını kanıtlayan belgeyi almak için Türk Büyükelçiliğine gider.Münir Ertegün aileyi tanımadığını dolayısıyla istedikleri belgeyi veremeyeceğini söyler.Böylece Şadiye Sultan ve Oğulları 1 yıl daha Fransa'da yaşamak zorunda kalır.
1941 yılında Amerika'ya göç eden ailenin en büyük oğlu Şehzade Burhaneddin Cem 1943 yılında ABD ordusuna katılır ve ünlü Normandiya çıkarmasına katılan birliğiyle birlikte Fransa'nın işgalden kurtulmasına katkı sağlar.

Şadiye.hanım'ı apartman toplantısında görüp aşık olan William Thallon Daus'a bu konuda yardımcı olan Enver Paşa'nın eşi Naciye Sultan'ın çocukları.Ali Enver ve Rana Sultan, Paris'te  Şadiye Sultan'ın oğullarının yakın arkadaşlarıdır.

Şehzade Burhaneddin Cem'in eşi İrina hanım'ın Rus olması Rus karşıtı annesi Şadiye hanım'ın tepkisine sebep olur.(Kızına Şadiye hanım'ın pek hazzetmediği üvey kızı Nilüfer'in ismini vermesi de tuz biber eker).İrina hanım'ın ,Ukrayna aristokrasisinden gelen dedesi, Çürüksulu Bahri Paşa ile Osmanlı-Rus savaşında karşı karşıya gelmiştir.Askerlikten ayrıldıktan sonra 20 yıl dedektiflik yapan Şehzade Burhaneddin Cem, hanedan üyelerinin Türkiye'ye girme yasağının kaldırıldığı 1974 yılından önce  gizlice Türkiye'ye gelip dedesi Bahri Paşa'nın kurtulmasını sağladığı Kars, Ardahan ve Batum'u ziyaret eder.Kardeşi Şehzade Osman Beyazıd ve Şadiye Sultan da 1985 yılında Türkiye'yi ziyaret ederler.

Şadiye Sultan'ın üvey kızı Rabia Nilüfer Sultan, kardeşi Şehzade Burhaneddin Cem tarafından Cezayir'de bulunmuş ve hayatının son yıllarını kardeşleriyle birllkte Amerika'da geçirmiş.

Şadiye Sultan'ın kardeşi, 
Çürüksulu Bahri Paşa'nın oğlu olan İbrahim Çürüksulu'nun ilk eşi Remide hanım,  Fecr-i Ati yazarlarından İzzet Melih Devrim ile Ercüment Ekrem Talu'nun baldızı ve Abidin Dino'nun akrabası olan Seniha Dino'nun kızlarıdır.Remide hanım'ın daha sonra evlendiği Şiar Yalçın'ın annesi Aliye hanım  da Sultan II.Abdülhamid'in oğlu Şehzade Burhanettin Efendi'nin ilk eşidir.(Şiar Yalçın'ın babası Karakaş Cemaatinden Maliye Nazırı Cavid bey'dir.)

İbrahim Çürüksulu'nun son eşi Erna hanım, Gazeteci Hasan Pulur'un eşi Meral hanım'ın teyzesidir.                                                                   
Remide Devrim'in kızkardeşi Pervin Samarkend, Ercüment Karacan'ın ilk eşi Nilgün hanım'ın annesidir.Remide hanım'ın kardeşleri Nejat ve Şirin Devrim'in anneleri Fahrünnisa Zeid, Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın kardeşidir.Remide Devrim'in annesi Seniha Dino'nun eşlerinden biri de Celal Nuri İleri.

Çürüksulu Bahri Paşa'nın kızı Fitnat hanım'ın İshak Fethi Paşa ile evliliğinden dünyaya gelen ünlü oğullarından biri Kaptan Şefik Gogen diğeri de Galatasaray Kulübü başkanlığı da yapan Saim Gogen

                                                                           Şefik Gogen
 

                  
Saim Gogen'in eşi Adalet hanım, Urfa Siverekli Bucak Aşiretinden Osman Hulusi Paşa'nın kızıdır:
:

   
Saim Gogen'in gelini Serpil hanım, Hıncal Uluç'un kardeşidir.Uluç'un dayısı Cemal Bilgiç, oyuncu Bülent Bilgiç'in babası, Ahmet Altan'ın kayınpederi ve Ahmet Taner Kışlalı'nın halasının oğludur
             
              

Şadiye ve İbrahim Çürüksulu'nun kardeşleri İsmet hanım Dr. Şükrü Fazıl İlkel ile evlenmiş.Çiftin uzun yıllar Koç Holding'de çalışan oğulları Fahir İlkel'in eşi Sumru hanım'ın babaannesi Basmacızade Ayşe İffet hanım, Orhan Pamuk'un annesinin amcasının oğlu,, İstanbul Ticaret Borsası Onursal Başkanlığı da yapmış olan Nejat Basmacı'nın teyzesidir.. Sumru İlkel'in büyük babası.ise Kevakibizade Kazasker Necmeddin Molla'nın oğludur.Fahir-Sumru İlkel çiftinin dünürleri Yavuz Selek, Celal Bayar'ın eşinin amcası olan İnegöllüzade Selami bey'in torunudur..

                                                                              Fahir İlkel
                                                                     
Emine Refhan Akad'ın eşinin dayısının eşi Yıldız Diriker, Mehmet Ali Birand'ın halasının torunudur.Yıldız Diriker'in kızı merhum Füsun Meriç Soylu, baba tarafından oyuncu Timuçin Esen'le kuzendir.

Çürüksulu Bahri Paşa'nın kızı Zekiye hanım, İzmir'in köklü ailelerinden birine mensup olan Hilmi Selvili ile evlenmiş.Bu çiftin kızları Nurten hanım'ın eşi Dündar Soyer, çeşitli illerimizde Valilik de yapan Niğde milletvekili Şefik Refik Soyer'in yeğenidir.Nurten hanım'ın oğlu Mehmet Soyer, İzmir'in eski Belediye Başkanlarından merhum Ahmet Priştina'nın bacanağıdır.Zekiye Selvili'nin oğlu Haluk Selvili'nin kızı Zeynep Selvili, 2016 yılında Artvinli Çarmıklı ailesinden Kerim Çarmıklı ile hayatını birleştirmişti.                                                                 
                                                             
                                     
          

İsmail, Candan,Kerim Çarmıklı-Zeynep, Haluk, Gül Selvili


Şefik Refik Soyer'in kardeşi Ruhi Refik Soyer'in ilk eşi Pakize hanım, Fethi Ahmet Paşa'nın torunlarından, eski milletvekillerinden Şevket Mocan'ın kardeşi Pakize hanım'dır.Ruhi Refik bey'in son eşi Müftale hanım ise Niğdeli ünlü işadamı Ayhan Şahenk'in kardeşinin baldızıdır.
Şefik Refik Soyer'in teyzesinin oğlu Safa Tüzünataç Berrak Tüzünataç'ın dedesinin babası, dayısının oğlu Nazmi Yavuzalp ise Emre Kongar'ın teyzesinin eşidir.


Çürüksulu Bahri Paşa'nın amcası Mehmet bey'in torunu Çürüksulu Ahmet Paşa:



Çürüksulu Ahmet Paşa'nın güzelliğiyle ünlü kızı Belkıs hanım ilk evliliğini Diplomat Ethem Menemencioğlu ile yapar.Bu evlilikten Nihal ve Bülent isminde iki çocuğu dünyaya gelen Belkıs Çürüksulu'nun ikinci eşi Mısırlı İbrahim Ratib bey de Diplomattır.

ÖLÜM Annemiz, büyükannemiz, ninemiz. merhum Ramiz paşa kızı, merhum General Ahmed Tavad Çuruksulu eşi VEDİA TAVAD ÇÜRÜKSULU Hakkın rahmetine kavuşmuştur: Cenazesi 9 mayıs 950 tarihinde Kuçukçamlıcadaki koşkünden kaldırılarak Üskudar Yenicamiinde oğle namazı kılındıktan sonra Karacaahmedde Şehidlikteki aile kabristanma defnolunacaktır. Seyfeddin ve Maket Tavad Çürüksulu, Belkis Tavad Ratip, Bülend ve Bercis Menemencioğlu, Kenan ve Nihal Şeşbeş, Osman Kerman (Çelenk gonderilmemesi rica olunur.)  
  

Belkıs hanım ve Üsküdar'daki Çürüksulu yalısı


Ethem Menemencioğlu

Hasibe Menemencioğlu'nun torunu Selma hanım  ve eşi Büyükelçi Uluç Özülker



Çürüksulu Belkıs Ratib hanım'ın kızı Nihal hanım'ın eşlerinden tüccar Kenan Şeşbeş, Yakubi Cemaatinden Selanikli Şeşbeşzade ailesindendir.Nihal hanım'ın diğer eşi Hamdi Vahid Kerman, ünlü Ressam Osman Hamdi bey'in kızı Leyla hanım'ın oğludur.
                                                                         


Belkıs Ratib  ve Ethem Menemencioğlu'nun gelinleri Bercis Menteş, Rıdvan İsmail Paşa'nın torunudur.Bülent Menemencioğlu-Bercis Menteş çiftinin kızları Nil Menemencioğlu (Soyer ) 1971 yılında Türkiye Güzeli seçilmiştir.
                                                                        
                                                                           
Melahat Akar'ın kardeşi Yönetmen Faruk Kenç'in annesi Hasene hanım, Enver Paşa'nın kardeşidir.Ayten Nacil Şükun'un halası Saadet Kadriye Güntekin, Reşat Nuri Güntekin'in kayınvalidesidir



Çürüksulu Ahmet Paşa'nın kardeşi Çürüksulu Mahmut Paşa:
                                                                     

Çürüksulu Mahmut Paşa'nın eşi, Osmanlı İmparatorluğunun son Harbiye Nazırı ve Kuvayı Milliyeye katkılarından ötürü İstiklal madalyasıyla ödüllendirilen Çürüksulu Ziya Kutnak Paşa'nın kızkardeşidir.Çürüksulu Mahmut Paşa'nın kızı Meziyet hanım yazar Vala Nureddin (Va-Nu) ile evlenmiş.


Çürüksulu Mahmut Paşa'nın yeğeni Hasan Çürüksulu, Köse Raif Paşa'nın torunu Gülseren hanım'ın eşidir:



Çürüksulu Bahri Paşa'nın amcasının torunu Ali Paşa, 93 harbinde Çürüksu bölgesini Ruslara karşı başarıyla savunmuş, savaşın ardından Osmanlı topraklarına göç eden bölge halkının Doğu Karadeniz bölgesinde iskan edilmesinde görev almıştır.
                                                                      

Çürüksulu Ali Paşa'nın kızı Zekiye hanım,Tercüman-ı Ahval gazetesinin kurucusu Çapanzade Agah Efendi'nin gelinidir. Ali Paşa'nın torunu Melek hanım, General Cafer Tayyar Eğilmez'in eşidir.Eğilmez'in kardeşi Ahmet Hamdi bey'in oğlu olan Fenerbahçe Kulubü Başkanlarından Razi Trak, Dışişleri eski Bakanlarından İsmail Cem (İpekçi)'in kayınpederidir.
..


Çürüksulu/Tavdgridze  ailesinden Mehmet bey'in kızı Seniha hanım, İsmail Hakkı Tecimen'in eşidir.İsmail Hakkı Tecimen'in kardeşi Hasan Tecimer'in kızı Ayşegül Tecimer, Kıbrıslı ünlü işadamı Asil Nadir'le yaptığı evlilik ve tarihi eser kaçakçısı olduğu iddialarıyla bir dönem magazin dünyasında adından sıkça söz edilen isimlerden biridir.


                                      




Kaynaklar:


Crescent Odyssey, Rudolph Halouk Daus

Taha Toros arşivi