1913 yılında, yükselen Yahudi düşmanlığına karşı mücadele etmek için kurulan Anti -Defamation League örgütünün, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi işgali altındaki bölgelerde bulunan Yahudileri kurtaran Türk Büyükelçiler onuruna 2005 yılında Türkiye Cumhuriyetine verdiği ''cesaret ödülü'' , dönemin Başbakanı Tayyip Erdoğan'a takdim edilmiştir.Cesaret ödülüne layık görülen Türk Diplomatlardan Fuat Carım, o dönem Marsilya Başkonsolosumuzdur.Carim ve Başkonsolos yardımcısı Necdet Kent 70 Yahudiyi toplama kamplarına götüren trenden indirterek ölümden kurtulmalarını sağlamıştır.
Mehmet Fuat Carım 1892 yılında Halep'te doğmuştur.Mekteb-i Mülkiye'yi bitirdikten sonra Cenevre Üniversitesinde eğitimine devam eden Carim ardından Teşkilat-ı Mahsusa'da görev almış ve Kurtuluş Savaşına aktif olarak katılmıştır.Fuat Carım TBMM'nin açılmasıyla da İzmit Mebusu olarak meclise girmiştir.
Nazım Hikmet ve Abidin Dino'nun yakın dostu olan Fuat Carım 1920 yılında, Bolşevik Devriminin üçüncü yıldönümü takip eden günlerde Moskova'ya giden Türkiye Komunist Fırkası heyetinde bulunan isimlerden biridir.(TKF'nin III. Enternasyonale katılma isteği Türkiye Komunist Partisinin engellemesi sonucu gerçekleşmemiştir). Daha sonra Türkiye'nin Moskova ve Kazan Başkonsolosu olan Çerkez asıllı Carım bu görevi sırasında bir ''Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti kurulması'' için yapılan çalışmalara destek vermiştir.
Moskova'da Rus asıllı bir tiyatro sanatçısıyla yaptığı evlilik Fuat Carım'ın diplomatlık mesleğini bırakmasını gerektirmiştir. Atatürk'ün çağrısıyla yeniden göreve dönen Carım önce muhtelit mübadele komisyonunda çalışmış ardından çeşitli ülkelerde konsolosluk görevini ifa etmiştir.1948 yılında Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri olan Carım daha sonra Rio de Jenario büyükelçisi olmuş bu görevindeyken emekliye ayrılmıştır.
Cumhuriyetin kurulmasının ardından ''Hür Adam'' isimli ilk muhalif dergilerden birini çıkartan Fuat Carım, yabancı dildeki pek çok eseri de Türkçe'ye çevirmiştir.Carım'ın İspanyolca'dan tercüme ettiği ''Kanuni Devrinde İstanbul '' isimli eser, 1500'lü yıllarda 3 yıl İstanbul'da esir hayatı yaşayan bir İspanyol'un hatıralarından oluşmaktadır.Orhan Pamuk'un Beyaz Kale isimli kitabında bu eserden yaptığı intihaller, hatta kitabının temelini bu eserin oluşturduğu iddiaları bir dönem çok konuşulmuştu.
Mehmet Fuat Carım'ın yeğeni Nimet hanım, Adnan Menderes'in yaralı olarak kurtulduğu Londra'daki uçak kazasında hayatını kaybeden dönemin Anadolu Ajansı Genel Müdürü Şerif Arzık'ın eşidir.Bu çiftin gelinleri Ayşe hanım Fahri Korutürk'ün kızıdır.
Nimet Arzık'ın kardeşi, amcası Fuat Carım gibi diplomat olmayı seçen Taha Carım, Vatikan büyükelçiliğimizi yaptığı sırada , 9 haziran 1977 günü Ermeni terör örgütü ESAK tarafından şehit edilmiştir.
Taha Carım'ın eşi Nazan hanım, büyükelçi Ali Kenan Gökart'ın kızıdır.
Nazan Gökart'ın annesi Tıynet hanım, daha sonra futbolcu Kemal Nijat Kavur ile evlenmiş.Kavur'un kardeşi büyükelçi Şadi Kavur , yönetmen Ömer Kavur'un babasıdır. Ömer Kavur'un annesi Abbase hanım, Moralı İbrahim Paşa'nın torunudur.Abbase hanım'ın halası Hasene Cimcoz, Fahri Korutürk'ün eşi Emel hanım'ın annesidir.
2005 yılında, 61 yaşındayken lenf kanseri sebebiyle hayatını kaybeden Ömer Kavur , Hümeyra ile iki buçuk yıl süren bir evlilik yapmıştı:
Taha Carım'ın eşi Nazan hanım, eşinin vefatının ardından hayatını, Atatürk'ün Halep'te tanıştığı arkadaşı Salih Fansa'nın oğlu Adil Fansa ile birleştirmiş.Salih Fansa'nın diğer oğlu Süheyl bey'in eşi Güner Fansa, Dışişleri eski bakanlarından İsmail Cem İpekçi'nin kuzenidir.(Adil Fansa'nın oğlu Sadi Fansa, Mcdonalds genel müdürüdür).Fansa'nın damadı Büyükelçi Tarık Yenisey, Şair Abdülhak Hamit Tarhan'ın torunudur.
Salih Fansa ile Atatürk'ün dostluğu İstanbul'da da devam etmiş,Fansa ve eşi Selma hanım, Atatürk'ün Sultan Vahdettin'in kızı Sabiha Sultan ile evlenmesi için aracı olmuşlardır.Bu evlilik Sabiha Sultan'ın amcasının oğlu Ömer Faruk Efendi 'ye aşık olması, Mustafa Kemal'in saraydan biriyle evlenmeye hevesli olmaması gibi sebeplerle gerçekleşmemiştir.
Nazan Fansa'nın babası Büyükelçi Ali Kenan Gökart'ın ikinci eşi Nüshet hanım'ın ilk eşi, Büyükelçi Fikret Şefik Özdoğancı'dır.
1941-45 yılları arasında Paris Başkonsolosumuz olan Fikret Şefik Özdoğancı, Yahudileri Nazi zulmünden kurtardığı için ADL tarafından ''cesaret ödülü'' ne layık görülen Türk diplomatlardan biridir.
Fikret Şefik Özdoğancı'nın annesi Dilara hanım, İbrahim Süreyya bey'in kardeşi ve Hilal-i Ahmer yani Kızılay'ın kurucularından Dr. Servet bey'in kızıdır.
İbrahim Süreyya Yiğit'in oğlu gazeteci Nuyan Yiğit, bir dönem Asil Nadir'in sağ kolu olarak bilinirdi.Nadir Türkiye'de Günaydın ve Güneş gazetelerini satın aldığında bu gazetelerin patronluğuna Nuyan Yiğit'i (ortada) getirmiştir.
Fikret Şefik Özdoğancı'nın kardeşinin kızı Nerma hanım, İran asıllı Ahrabi ailesinin gelinidir.Nerma Ahrabi'nin görümcesi Pervin hanım'ın eşi, Kapancı Akev ailesindendir.Pervin hanım'ın kayınpederi Abdi Fuat Akev, oyuncu Esin Eden'in dayısıdır.
Fikret Şefik Özdoğancı'nın amcasının kızı Meziyet hanım, Dr. Fuad'ın oğlu Muzaffer Öldürülenoğlu'nun eşidir.Şeyh Said ayaklanması sebebiyle Şark İstiklal Mahkemesinde yargılanıp idama mahkum edilen Diyarbakırlı Dr. Fuad'ın oğlu Muzaffer bey, babasına yapılan haksızlığı ömür boyu anımsa(t)mak için ''Öldürülenoğlu'' soyadını almıştır.Meziyet-Muzaffer Öldürülenoğlu çiftinin kızları öğretmen Dicle hanım 2015 yılında hayatını kaybetmiş:
Dr. Fuad'ın yeğeni eski CHP senatörü Kamuran Erkmenoğlu, Ziya Gökalp ve Süleyman Nazif'in teyzelerinin oğlu olan Cahit Sıtkı Tarancı'nın kızkardeşi Nihal hanım'ın eşidir.
Erkmenoğlu çiftinin dünürleri Hayreddin Faik Ozansoy, Munis Faik Ozansoy'un kardeşidir.Hayreddin Faik Ozansoy'un eşi Hale hanım, Fazıl Say'ın halasının görümcesi ve Osman Kavala'nın amcasının eşi Beria hanım'ın kuzenidir.
Kamuran Erkmenoğlu'nun dayısının dünürü Ahmet Refik Gorbon'un torunu Gülümhan hanım, Şenkal Atasagun'un yeğeni Emin bey'in eşidir.Bu çift Turgut Özal'ın oğlu Ahmet Özal'ın dünürüdür. Gülümhan Atasagun'un anneannesi Şevket hanım, Mehmet Eymür'ün babası Mazhar bey'in amcasının kızıdır.Şevket hanım'ın oğlu Orhan Meker'in damadı Erol Akçal, Mesut Yılmaz'ın amcasının oğludur.
Fikret Şefik Özdoğancı ve Nüshet Gökart'ın kızları Mina hanım, 1980-83 tarihleri arasında Dışişleri bakanlığı yapan Büyükelçi İlter Türkmen ile evlenmiş.Türkmen'in babası Korgeneral Behçet Türkmen, MİT'in öncülü olan Milli Emniyet Hizmeti MEH'in üçüncü başkanıdır:
1953 -57 tarihleri arasında Milli Emniyet Hizmeti'ninin başında olan Behçet Türkmen, Amerikalıların Milli Emniyet mensuplarına doğrudan maaş vermesi uygulamasını başlatan kişidir.Bu uygulama Adnan Menderes'in Başbakanlık Müsteşarı Ahmet Salih Korur'u MEH'in başına getirmesiyle son bulmuştur.
MEH'ten ayrılmasının ardından Bağdat ve Oslo'da büyükelçilik yapan Behçet Türkmen, 1960 ihtilalinden sonra Türkiye'ye çağrılır ve ardından emekliye ayrılır.Türkmen ,1964 yılında Kadir Has'ın ailesiyle ortak olarak (%10 hisse Behçet Türkmen'in , %90 hisse Has ailesinindir) IMSA İstanbul Meşrubat Sanayii A.Ş. 'ni kurar.Coca Cola'nın Türkiye'de üretim hakkını satın alan bu şirket ilk olarak Marmara bölgesinde üretime başlar ve böylece Türkiye, Amerikan emperyalizminin sembollerinden olan bu içecek ile tanışmış olur.
1963 yılında Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisine giren Behçet Türkmen , 1965 yılında Adalet Partisi üyesi olmuştur.
Behçet Türkmen'in kardeşi Nimet hanım, İlhan Selçuk'un hatıralarını kitaplaştırdığı Yüzbaşı Selahattin bey'in eşidir.Yüzbaşı Selahattin (Yurtoğlu) , Kemal Tahir'in ''Yorgun Savaşçı'' kitabının da kahramanlarından biridir:
Yorgun Savaşçı, 1979 yılında Halit Refiğ tarafından TRT için dizi olarak çekilmiş fakat 1982 yılında 12 Eylül cuntasınca Kurtuluş Savaşı karşıtı olduğu gerekçesiyle yakılmıştır.
İlter Türkmen'in, Adnan Menderes'in yaralı olarak kurtulduğu Londra'daki uçak kazasında hayatını kaybeden Dışişleri Bakanlığı özel kalem müdürü olan kardeşi Güner Türkmen'in eşi Güngör hanım, Nazlı Ilıcak'ın halası Leman Yerdel'in görümcesinin kızıdır.Leman hanım'ın kızkardeşi Nigar Özaksoy'un eşi Asım bey, Leman Yerdel'in eşinin dayısıdır.
Mina-İlter Türkmen'in damatları Cem Apa'nın dedesi Mazhar bey'in halasının torunu Fazıl Trak, Dışişleri eski bakanlarından İsmail Cem İpekçi'nin kayınpederi Razi Trak'ın dayısının oğludur:
Mazhar Apa'nın kardeşi Namık İçke'nin kayınbiraderi Konsolos Yüksel Tamtekin'in kızı Selin Tamtekin, Deniz Goran takma adıyla kaleme aldığı (önce kendi hayatını anlattığını söyleyip gelen tepkiler üzerine içeriğinin kurgu olduğunu söylediği) ''Türk Diplomatın kızı'' isimli erotik romanı ile gündem olmuştu:
Yüksel Tamtekin'in diğer kızkardeşinin eşi Nevit İlden, İlter Türkmen'in kayınvalidesi Nüshet Gökart'ın akrabasıdır.
Mazhar Apa'nın kardeşi Talat Apa'nın eşi Bedir hanım, 60'lı yılların ünlü şarkıcılarından Ömür Göksel'in halasıdır.
İlter Türkmen'in son eşi Prof. Füsun Türkmen, Başmabeynci Sarıcazade Ragıp Paşa'nın torunudur:
Füsun Türkmen'in annesinin kuzeni, Prof. Ragıp Sarıca'nın kardeşi Nimet Sarıca , Kemal Derviş'in babası Rıza Derviş'in ilk eşidir.
Füsun Türkmen'in annesi Şermin Berker'in amcası Dr. Niyazi Müştak Berker'in torunu Altuğ Berker, Adnan Hocacılar olarak bilinen gurubun üyesidir.Adnan Oktar'ın yakın dostlarından olan Berker, bu guruba yapılan operasyon kapsamında, 3 Mart 2019 günü Bodrum'da yakalanıp tutuklanmış.
Altuğ Berker'in annesi Demet Berker'in dayısı Vasfi Toral, Emin Çölaşan'ın teyzesinin eşidir:
Dr. Niyazi Müştak Berker'in eşi Naime hanım'ın babası, Haydarpaşa Numune Hastanesinin kurucusu Dr. Kazım Lakay'ın amcasının oğludur.Naime Berker'in amcasının kızının damadı Gültekin Sonsuzoğlu, 1973 yılında THKP-C'li olduğu gerekçesiyle tutulduğu cezaevinde geçirdiği rahatsızlık zamanında tedavi edilmediği için hayatını kaybeden Hatice Alankuş'un dayısıdır:
Hatice Alankuş'un eşinin amcası Muzaffer Alankuş, Kara Kuvvetleri eski Komutanı ve Milli Savunma eski Bakanlarındandır.
Naime Berker,Türk Silahlı kuvvetlerinin 13. Genelkurmay Başkanı Cemal Tural'ın eşi Suna Tural'ın babasının teyzesinin kızıdır.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin lisede edebiyat öğretmeni olan Suna Tural, Bahçeli'ye ilk milliyetçi kitapları tavsiye eden kişidir
1969-73 yılları arasında Millet Partisi sıralarında Ankara milletvekilliği yapan Suna Tural'ın halasının eşi, Türkiye'nin ilk kadın valisi Lale Aytaman'ın eşi büyükelçi Reha Aytaman'ın babasının dayısıdır.Tural'ın halasının oğlu büyükelçi Tevfik Saraçoğlu, 500. Yıl Vakfı başkan vekilliği görevini yürütmüştür.
Dipnot:
ADL'nin cesaret ödülü verdiği Türk diplomatlar:
Firuzan Selçuk, Cemal Özkaya, Saffet Arıkan, Pertev Şevki Kantemir, Abdülhalat Birden, Kudret Erbey, Galip Evren, Fuat Aktan, Ragıp Rauf Arman, Mehmet Fuat Carim, Cevdet Dülger, Fikret Şefik Özdoğancı, Namık Kemal Yolga, İrfan Sabit Akça, Selahattin Ülkümen, Burhan Işık
Kaynakça:
GALATARAY'da Pilava Kaşik sallayanlar kitabini rehber alarak anilari yazmaya basladimda Fikret zoxzdoganci'yi ararken sitenize girdim basta Gsl Ilter Turkmen Tahari carim olarak cok sey ogrendim trbrikle yaverzeytinoglu@belgacom.net
YanıtlaSilTeşekkür ederiz, faydalı olabildiysek ne mutlu bize
Sil